Nga Ndue Bacaj
Pikturë që i kushtohet Kuvendit të Lezhës
578 Vite më parë, me 2 mars të vitit 1444 zhvillohet Kuvendi i Lezhes. Në këtë kuvend të parët tanë , Arbërit, lidhën Besen, besen e Zotit e burrave (shqiptar) në mes njeri – tjetrit , dhe ketë besë ja “dorzuan” prijesit legjendar Gjergj Kastriotit –Skenderbe.. Kuvendi nuk ishte “thjeshtë” një bashkim burrash , për të lidhur besen e për të luftuar së bashku kunder armikut turko-osman , i cili u kishte pushtuar trojet, burgos lirinë, dhunua besimin dhe u rrezikonte ekzistencën. Në këtë kuvend për herë të parë Gjergj Kastrioti Skendërbe kishte arritur të bëjë bashkimin në një kuvend të gjithë prijësat , princët dhe principatat shqiptare, bashkimi dhe Beslidhja e këtij Kuvendi bëri të mundur themelimin e një shteti unik e etnik Arbënor-Shqiptar. Vlen të kujtohet se mbas humbjes së koalicionit ndërballkanik në betejen e Fush-Kosoves në vitin 1389, (kundër invazioneve turko-osmane), vetëm nga trojet Arbnore kishin dhënë jetën rreth 4000 luftetar trima me në krye prijesin Teodor Muzaka. Mbas këtij viti fatëzi trojet shqiptare “dalngadal” ishin pushtuar e coptuar nga ushtritë turke. Gjatë pushtimit turqit kishin vrarë e prerë prijësit e njohur shqiptarë , kishin grabitur, shpronsuar e tjetersuar prona e pasuri , si dhe kishin marrë pengje njerëzore të familjeve e fiseve themel të Arberisë. Njëra nga familjet më të goditura ashpërsisht nga pushtuesi turk , kishte qenë edhe familja e Gjon Kastriotit , të cilit perveç të zezave të tjera i kishin marrë peng edhe djalin e vogël Gjergjin.. Vitet kaluan dhe atëhere kur perandoria aziatike turke-osmane kishte shpresuar më shumë se kurrë, se Arberisë ja kishte mbytur shpirtin Arbënor-kristian , dhe pinjollin e familjes së lavdishme të Kastrioteve -Gjergjin e kishte “transformuar” (“me alkimin e saj” të shkollimit , titujve e gradave ushtarake) në një shpatë të “çelnikt” të Islamit , kishte ardhur ora e së vertetes. Siç dihet kjo orë kishte “trokitur me 3 nentor 1443 në betejen e Nishit (të Kosoves), kur Gjergj Kastriotin e kishte thirrur gjaku i të pareve… Me 28 nentor (1443) në Krujen e bekuar kishte valëvitur të lirë , e drejt qiellit flamurin Arbënor , atë flamur që kemi edhe sot. Gëzimi dhe sukseset e Shqiptareve nuk kishin të treguar , por edhe tërbimi i Sulltan Muratit nuk njihte kufi… Ndaj për të perballuar këto kohë të veshtira prijesi legjendare i Arberisë Gjergj Kastrioti e kishte kuptuar se Arbërit do ti ndihmonte , perveç fuqisë tyre, Zotit edhe bashkimi… Ndaj u bëri thirrje të gjithë princërve e prijësve që me daten 2 mars 1444 , të mblidheshin në një kuvend bese e bashkimi, ku si vend ishte zgjedhur Lezha (ndonse nën pretektoratin e Venedikut që “dridhej”..), ndersa si “seli” kuvendi do të kishte Katedralen e Shenkollit.. Sipas shkrimeve të asaje kohe e më vonë , në Kuvendin e Lezhës kishin marrë pjesë perfaqesues të të gjitha principatave dhe krahinave shqiptare , ku më të shquarit ishin: Gjergj Kastrioti , Gjergj Araniti , Andrea Topia me dy djemt e tij , Kominin dhe Muzakën dhe nipin e tij Tanushin , Gjergj Stres Balsha (nipi i Skenderbeut nga motra Jella) , Nikoll Dukagjini , Pal Dukagjini , Gjin Muzaka , Teodor Muzaka (i riu) dhe disa pjestarë të kësaj familje , Lekë Zaharia , Pjeter Spani , Lekë Dushmani etjerë , por edhe perfaqesues të Venedikut , dhe Stefan (Gojçini) Cernojeviç (me dy djemt e tij Gjergjin e Gjonin), që perfaqesonte “berthamen” e Malit Zi (të mëvonshem). Kuvendi i Lezhes mori disa vendime historike , si : Formimin e “Lidhjes Shqiptare “ (ndonjë historian e quan lidhja e popujve shqiptarë ), ku per ta ruajtur këtë lidhje burrat e kuvendit dhanë BESEN ,ndaj kjo lidhje njihet edhe si BESLIDHJA e Lezhes. Në kuvendin e Lezhes u krijua një aleancë e madhe politike e ushtarake , në krye të ciles u zgjodh Gjergj Kastrioti , që “emrohet”edhe komandanti suprem i ushtrisë mbrojtese të Arberisë. Në kuvend u krijua arka e finances , ku secili kontribuonte sipas nje kuote të miratuar.. Gjithashtu ishte urdhëruar rikthimi i të gjithë arbërve (që kishin “perqafuar” besimin islam të pushtuesit..) në besimin kristian… Per të gjitha vendimet e Kuvendit të Lezhes që u miratuan , kuvendarët u betuan me dorë në Ungjill.. Kisha kartedrale e Shenkollit ishte dëshmitrarja dhe “garantja” para Zotit per respektimin e kësaj beslidhje , që me programin e bashkimit dhe veprimit të të gjitha principatave shqiptare, kuvendi i 2 marsit 1444 krijojë per herë parë të berthamen e një shteti të bashkuar Arbër-Shqiptar.. Në këtë shtet që do të “konsolidohej” nën udheheqjen e të madhit Skenderbe bënte pjesë (në mesin e shek.XV) edhe Dardania (Kosova)… Kuvendi i Lezhes dhe programi i saj kishin një jehonë të madhe kombetare dhe nderkombetare. Mbas kësaj beslidhje u shenuan edhe fitoret e para të rendësishme të betejave luftarake kundër ushtrive osmane… Nga këto suksese lavdiplotë mendova të kujtoj ndër të parat beteja, (fill pas Beslidhjes së Lezhës) të fituar nga ushtria trime arbënore e udhëhequr nga Gjergj Kastrioti, në fushen e Torviollit (Dibër) me 29 qershor 1444. Gjergj Kastrioti me ushtrinë e tij do ta shpartallonte plotësisht ushtrinë turke-osmane të përbërë nga 25.000 ushtarë e oficerë të udhehequr nga Ali Pasha, një ndër komandantet më të shquar osaman… Ali Pasha kishte lënë në fushen e betejes më shumë se gjysmen e ushtrisë së tij… Cilësoj se si Gjrgj Kastrioti -Skenderbeu dhe Ali Pasha ishin të “vlersuar”si ndër komandantë më të zotët të perandorisë , ndaj Marin Barleti, shkruan se u ndeshen luanët me luanë…Theksojmë se në ushtrinë “Skenderbegëjane” shquhen mjaft luftetarë trima nga “Malesia” , ku dallojnë edhe emrat dy kapidanëve “malësor” Nikollë Berisha dhe Gjergj Kuka… Fitoret e ushtrisë së Arberisë të bashkuar nuk rreshten per më shumë se një çerek shekulli , ndaj fama e lavdia e komandantit legjendarë Gjergj Kastrioti mori dhenat e botes , madje shpesh fama e tij merrte trajta hyjnore ,që me siguri i kishte pasur , pasi pa një shpirtë me një bekim të tillë do të kishte qenë e pamundur t’i bëhej ballë ushtrisë të stermadhe të perandorisë turke-osmane , e cila po të mos ishte ndalur në trojet arbënore , ajo do të kishte marshuar mbi Europen kristiane që dridhej shpesh nga frika… Gjithsesi Kuvendi i Lezhës sot i perket historisë , por asaj historie me të cilen duhet të krenohemi në përjetësi ,sepse rreth gjashtë shekuj më parë , kemi qenë ndër të parët në Europë që kemi ditur të bashkojmë të gjitha forcat dhe trojet tona , dhe të krijojmë berthamen e një shteti unik , ku vetëm kështu të bashkuar kemi fituar…Ndaj ky është mesazhi kryesorë që nuk duhet ta harrojmë as sot as mot…
BIBLIOGRAFI :
1.Gennaro Francione ,”Skenderbeu një hero Modern” ,fq30-31 , 189-190.
2.Dhimiter Frangu , “Veprat e lavdishme të Skenderbeut “ ,fq47 ,51-54 ,189.
3.Tajar Zavalani ,” Histori e Shqiperisë”, fq.120-121.
4.At Marin Sirdani , “Skanderbegu mbas gojdhanave” ,fq.21-22 , 87-88.
Frang Bardhi ,”Skenderbeu”…
6.Serge Metais ,”Histori e shqiptareve nga Iliret deri te pavaresia e Koseoves “,fq.244.
7.Edwin Jacques ,”SHQIPTARET…” ,fq.204-205.
8.Marin Barleti ,”Historia e Skenderbeut…”
9.Virgjil Kule , Gjergj Kastrioti Skënderbeu -Kryqtari i fundit , fq.55-56.
10.Zhan Klod Faveirial , “Historia më e vjeter e Shqiperisë” ,fq.283.
11.Fan S. Noli ,Histori e Skenderbeut ,fq.34-35.
Datë 02 mars 2022
